Hamide HANGÜL

Kahramanmaraş Pazarcık ve Elbistan depremlerinin ardından bölgeye yakın illere deprem göçü başlarken, Doğu ve Güneydoğu’nun birçok ilinde konuta yatırım oranında artış görüldü. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden yapılan belirlemelere göre, Türkiye genelinde bu yılın temmuz ayında 81 ilde konut satış oranını en çok artıran il yüzde 467,3’lük artışla Şırnak oldu.

Bu ilde geçen yıl temmuz ayında 49 adet olan konut satışı, bu yıl aynı ayda 278’e çıktı. Söz konusu satışın 37’si yeni, 241’i ikinci elde gerçekleşti. Şırnak’ı, Batman yüzde 80,9, Bitlis yüzde 74,9, Diyarbakır yüzde 68,4, Erzurum yüzde 59,6, Kilis yüzde 46,1, Van yüzde 44,2, Şanlıurfa yüzde 43,5, Kars yüzde 39, Hakkari yüzde 29, Elazığ yüzde 26, Mardin yüzde 23, Ağrı yüzde 19, Gaziantep yüzde 15,5’lik artış oranıyla takip etti.

Depremden en çok etkilenen şehirlerde düşüş sürüyor

Depremin yaşandığı bazı illerde ise konut satışları düşüşünü sürdürürken, en fazla gerileme yüzde 31,2’lik oranla Hatay’da görüldü. Bu şehri Adıyaman yüzde 24,7, Malatya yüzde 19,7, Kahramanmaraş yüzde 15,5, Muş yüzde 13,9, Osmaniye yüzde 11,6 gerilemeyle takip etti. Diğer taraftan satışların Tunceli’de yüzde 8,1, Ardahan’da yüzde 12,9 azaldığı belirlendi. Konut satış oranı en çok artan illere bakıldığında, Diyarbakır’da 1.171’den 1.972’ye, Elazığ’da 930’dan 1.172’ye, Gaziantep’te 2.726’dan 3.158’e, Batman’da 509’dan 921’e, Bitlis’te 255’ten 446’ya, Erzurum’da 653’ten 1.042’ye yükseldiği belirlendi. Kültür turizminde son dönemde yıldızı parlayan ve yaylalarıyla öne çıkan Karadeniz’in bazı illerinde ise konut satışları düşüş gözlendi.

Trabzon’da arttı, Rize’de düştü

Zonguldak’ta yüzde 10,4, Düzce yüzde 10,3, Artvin’de yüzde 1,3, Rize’de yüzde 8, Sinop yüzde 4,2 düşüş yaşandığı belirlenirken, Arap turistin gözdesi haline gelmeyen başlayan Trabzon’da yüzde 21,3, Samsun’da yüzde 25,5, Ordu’da yüzde 16,9, Karabük’te yüzde 15,1 artış kaydedildi. Böylelikle Trabzon’da konut satışı 840’tan 1.019’a, Samsun’da 1.662’den 2.086’ya, Ordu’da 811’den 948’e yükselirken, Zonguldak’ta 559’dan 501’e, Rize’de 289’dan 266’ya, Düzce’de 726’dan 651’e gerilediği belirlendi.

Üç büyük ilde konuta yatırım artışı tek hanede

İstanbul en çok konutun satıldığı şehir unvanını kimseye bırakmasa da konuta yatırım artışı yüzde 9,6’lık oranla tek haneye düştü. İstanbul’da geçen yıl temmuz ayında 14 bin 350 adet olan konut satışı, bu yıl temmuzda 15 bin 724’e yükseldi. İzmir yüzde 6,9’luk artışla konut satışını 4 bin 868’den 5 bin 203 adete çıkartırken, turistlerin gözdesi Antalya’da da konuta yatırım yüzde 9’ulk artışla tek hanede kaldı. Satışlar 4 bin 643’ten 5.059’a yükseldi. Böylelikle üç büyük ilde konuta yatırım artışının tek hanede kaldığı belirlendi.

Aslan payı ikinci el satışların

Konut fiyatlarındaki artış ve kredi imkanlarının daralması konut tercihlerini ikinci ele kaydırdı. Türkiye genelinde bu yıl temmuz ayında satılan 109 bin 548 adet konutun 77 bin 907 adedini ikinci el satışlar oluşturdu. Yeni konut satışlarının 31 bin 641 adette kaldığı belirlendi. En çok konutun satıldığı İstanbul’da da satılan 15 bin 724 konutun 11 bin 988 adedini ikinci el oluşturdu. Söz konusu satışın sadece 3 bin 736’sını sıfır konutlar oluşturdu. İzmir’de de 3.946 ikinci el, 1.257 sıfır konut satılırken, Antalya’da da 3.075 ikinci el, 1.984 yeni konut satıldı.

Rapora göre, hazirandaki uzun bayram tatili sebebi ile yavaşlayan konut piyasasının temmuzda canlandığı görüldü. Konut talebi endeksi haziran ayına kıyasla yüzde 26,4 arttı. Satılık konut fiyatlarındaki yıllık artış oranı geçen 4 ayda olduğu gibi Türkiye genelinde düşmesi dikkat çekti.

Haziranda yüzde 86,5 olan yıllık fiyat artışı temmuzda yüzde 82,7’ye geriledi. Satılık konut cari fiyatlarında, yıllık artış oranının geçen aya kıyasla bu ay, üç büyükşehirde de düştüğü görüldü. Kiralık konut talep endeksi, hazirandan temmuza yüzde 23,4 yükselirken, kiralık konut talebi geçen yılın temmuz ayına göre yüzde 25,4 daha yüksek olarak gerçekleşti.

Kiralanan konut sayısının kiralık ilan sayısına oranı temmuzda 2,2 puan artarak yüzde 23,7 olduğu belirlendi. Bu değişim incelendiğinde kiralık ilan sayısının yüzde 11,2, kiralanan konut sayısının ise yüzde 22,5 arttığı görüldü. İlan satış fiyatları, temmuz ayında da geçen yılın aynı ayına kıyasla bütün büyükşehirlerde artış gösterdi.

Satılık konut metrekare fiyatlarında en hızlı artışın görüldüğü iller, Ordu yüzde 114,3, Malatya yüzde 113,6, Van yüzde 108, Manisa yüzde 105,7 ve Eskişehir yüzde 104,5 olarak gözlemlendi. En düşük artışların görüldüğü iller ise Kayseri yüzde 74, Muğla yüzde 71,3, Şanlıurfa yüzde 69,7 oldu.

AB Komisyonu Sözcüsü Stefan de Keersmaecker, Brüksel’de düzenlenen basın toplantısında AB gaz depolarının doluluk durumuna ilişkin açıklamalarda bulundu.

Üye ülkelerin 1 Kasım’a kadar doğal gaz depolarını en az yüzde 90 oranında doldurma hedefi belirlediklerini anımsatan Keersmaecker, “Bugün itibarıyla doğal gaz depolama oranı 89,89 seviyesine ulaştı.” dedi.

Keersmaecker, AB ülkelerinin gaz depolama tesislerini doldurma yükümlülüğünün öneminin farkında olduklarına dikkati çekerek, depoları doldurma sürecinin devam ettiğini ve doğru yolda ilerlediklerini ifade etti.

Normal dönemlerde yılda yaklaşık 400 milyar metreküp doğal gaz tüketen AB ülkelerinin 110 milyar metreküp kadar doğal gaz depolama kapasitesi bulunuyor.

AB ülkeleri, Rusya- Ukrayna Savaşı öncesinde doğal gazının yüzde 40’ını Rusya’dan ithal ediyordu. Savaşla birlikte Rusya’da AB’ye doğal gaz sevkiyatı büyük ölçüde azaldı.

Birlik ülkeleri savaşın başlamasıyla yer altı doğal gaz depolarının kış aylarına kadar doldurmayı zorunlu kılacak yasal düzenlemeler hazırlamıştı.

Bu kapsamda, gaz depolarında bu yıl 1 Kasım’a kadar yüzde 90 doluluğa ulaşılması planlanmıştı. Ulaşılan son seviye ile AB hedefini yaklaşık 2,5 ay önce yakalamış oldu.

Fiyatlardaki dalgalanma devam ediyor

AB’nin gaz depolarındaki yüksek doluluk oranlarına rağmen, kıtada gaz fiyatları son günlerdeki dalgalı seyrini sürdürüyor.

Fiyatlardaki oynaklıkta, Avustralya’da sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) tesislerindeki çalışanların planladığı grevin küresel LNG arzının yüzde 10’unu aksatabileceğine yönelik endişeler etkili oluyor.

Avrupa’da derinliği en fazla olan Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF’de, eylül vadeli kontratlarda megavatsaat başına gaz fiyatı bugün 36,8 avro seviyesinden işlem görüyor.

Gaz fiyatları, geçen hafta çıkan grev haberlerinin hemen ardından yüzde 30 artış göstermişti.

Avustralya’nın Avrupa’ya doğrudan LNG tedariki kısıtlı olmasına rağmen, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ardından kıtaya Rus gazı arzının büyük ölçüde azalmış olması Avrupa’nın LNG ithalat bağımlılığını artırdı. Bu nedenle, küresel LNG piyasalarında oluşan arz endişeleri, Avrupa’daki gaz fiyatlarını doğrudan etkiliyor ve mevcut riskler, fiyatlarda dalgalanmaya yol açıyor.